COVID-19 spowalnia postęp w kierunku powszechnego dostępu do energii:
Raport stwierdza, że ​​kryzys energetyczny wywołany wojną na Ukrainie może prowadzić do dalszych niepowodzeń

Czas czytania: 8 minuty

Pandemia COVID-19 była kluczowym czynnikiem spowalniającym postęp w kierunku powszechnego dostępu do energii. Na całym świecie 733 miliony ludzi nadal nie ma dostępu do elektryczności, a 2.4 miliarda ludzi nadal gotuje, używając paliw szkodliwych dla ich zdrowia i środowiska. Przy obecnym tempie postępu do 670 r. 2030 mln ludzi pozostanie bez elektryczności – o 10 mln więcej niż przewidywano w zeszłym roku.

Edycja 2022 Śledzenie SDG 7: raport o postępach energetycznych pokazuje, że skutki pandemii, w tym blokady, zakłócenia globalnych łańcuchów dostaw i przekierowanie zasobów fiskalnych w celu utrzymania przystępnych cen żywności i paliw, wpłynęły na tempo postępu w kierunku osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju (SDG 7) polegającego na zapewnieniu dostępu do przystępnych cenowo , niezawodną, ​​zrównoważoną i nowoczesną energię do 2030 r. Postępy zostały zahamowane, zwłaszcza w najbardziej narażonych krajach i tych, które już mają problemy z dostępem do energii. Prawie 90 milionów ludzi w Azji i Afryce, którzy wcześniej uzyskali dostęp do elektryczności, nie może już sobie pozwolić na opłacenie podstawowych potrzeb energetycznych.

Wpływ kryzysu COVID-19 na energię został spotęgowany w ciągu ostatnich kilku miesięcy przez sytuację kryzysową na Ukrainie, która doprowadziła do niepewności na światowych rynkach ropy i gazu oraz spowodowała gwałtowny wzrost cen energii.

Afryka pozostaje najmniej zelektryfikowana na świecie z 568 milionami ludzi bez dostępu do elektryczności. Udział Afryki Subsaharyjskiej w światowej populacji bez elektryczności wzrósł do 77 proc. w 2020 r. z 71 proc. w 2018 r., podczas gdy większość innych regionów odnotowała spadek udziału w deficytach dostępu. Chociaż 70 milionów ludzi na całym świecie uzyskało dostęp do czystych paliw i technologii do gotowania, postęp ten nie był wystarczający, aby nadążyć za wzrostem liczby ludności, szczególnie w Afryce Subsaharyjskiej.

Raport stwierdza, że ​​pomimo ciągłych zakłóceń w działalności gospodarczej i łańcuchach dostaw, energia odnawialna była jedynym źródłem energii, które rozwinęło się podczas pandemii. Jednak te pozytywne globalne i regionalne trendy w zakresie energii odnawialnej pozostawiły w tyle wiele krajów najbardziej potrzebujących energii elektrycznej. Sytuację pogorszył drugi rok z rzędu spadek międzynarodowych przepływów finansowych do 10.9 mld USD w 2019 r.

Cele SDG7 obejmują również efektywność energetyczną. W latach 2010-2019 globalna roczna poprawa energochłonności wyniosła średnio około 1.9%. Jest to znacznie poniżej poziomów potrzebnych do osiągnięcia celów SDG 7 i odrobienia strat, średni wskaźnik poprawy musiałby wzrosnąć do 3.2%.

We wrześniu 2021 r. dialog wysokiego szczebla ONZ w sprawie energii zgromadził rządy i zainteresowane strony, aby przyspieszyć działania na rzecz zrównoważonej przyszłości energetycznej, która nie pozostawia nikogo w tyle. W tym kontekście agencje powiernicze SDG 7, Międzynarodowa Agencja Energii (IEA), Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA), Wydział Statystyczny ONZ (UNSD), Bank Światowy i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), jako ogłaszają ten raport, wzywają społeczność międzynarodową i decydentów politycznych do zabezpieczenia korzyści płynących z realizacji 7 SDG; pozostać zaangażowanym w dalsze działania na rzecz niedrogiej, niezawodnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii dla wszystkich; oraz utrzymanie strategicznego ukierunkowania na kraje potrzebujące największego wsparcia.

Najważniejsze informacje na temat celów SDG7

Dostęp do energii elektrycznej

Odsetek światowej populacji z dostępem do energii elektrycznej wzrósł z 83% w 2010 r. do 91% w 2020 r., zwiększając liczbę osób z dostępem o 1.3 miliarda na całym świecie. Liczba osób bez dostępu spadła z 1.2 miliarda ludzi w 2010 r. do 733 milionów w 2020 r. Jednak tempo postępu w elektryfikacji uległo spowolnieniu w ostatnich latach, co można wyjaśnić rosnącą złożonością docierania do bardziej oddalonych i biedniejszych nieuprawnionych populacji oraz bezprecedensowymi skutkami pandemii COVID-19. Realizacja celu na 2030 r. wymaga zwiększenia liczby nowych połączeń do 100 mln rocznie. Przy obecnym tempie postępu świat osiągnie tylko 92% elektryfikacji do 2030 roku.

W latach 2010-2020 każdy region świata wykazywał stały postęp w elektryfikacji, ale z dużymi dysproporcjami. Dostęp do energii elektrycznej w Afryce Subsaharyjskiej wzrósł z 46 proc. w 2018 r. do 48 proc. w 2020 r., ale udział regionu w globalnym deficycie dostępu wzrósł z 71 proc. w 2018 r. do 77 proc. w 2020 r., podczas gdy w większości innych regionów, w tym w Azji Środkowej i Południowej odnotowały spadek udziału w deficytach dostępu. Afryka Subsaharyjska stanowiła ponad trzy czwarte ludności (568 mln osób), która pozostała bez dostępu w 2020 roku.

Czyste gotowanie

Udział światowej populacji z dostępem do czystych paliw i technologii do gotowania wzrósł do 69% w 2020 r., co stanowi wzrost o 3% w stosunku do ubiegłego roku. Jednak wzrost liczby ludności przewyższył znacznie wzrost dostępu, szczególnie w Afryce Subsaharyjskiej. W rezultacie całkowita liczba osób, które nie mają dostępu do czystego gotowania, od dziesięcioleci pozostaje w stagnacji. W latach 2000-2010 liczba ta wynosiła blisko 3 miliardy ludzi, czyli jedną trzecią światowej populacji. W 2.4 r. spadła do około 2020 miliarda. Wzrost ten był głównie spowodowany postępem w dostępie do dużych, zaludnionych krajów Azji. Z kolei deficyt dostępu w Afryce Subsaharyjskiej prawie się podwoił od 1990 r., osiągając łącznie około 923 mln osób w 2020 r.

Potrzebny jest wielosektorowy, skoordynowany wysiłek, aby osiągnąć cel zrównoważonego rozwoju nr 7, jakim jest powszechny dostęp do czystego gotowania do 2030 r. Niezwykle ważne jest, aby społeczność globalna wyciągnęła wnioski z sukcesów i wyzwań stojących przed krajami, które próbowały zaprojektować i wdrożyć politykę czystej energii w gospodarstwach domowych.

Odnawialne źródła energii

Zapewnienie powszechnego dostępu do niedrogiej, niezawodnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii oznacza przyspieszone wdrażanie odnawialnych źródeł energii dla elektryczności, ciepła i transportu. Chociaż nie ma celu ilościowego dla SDG 7.2, agencje powiernicze zgadzają się, że udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii końcowej (TFEC) musi znacznie wzrosnąć, mimo że zużycie energii odnawialnej nadal rosło podczas pandemii, przezwyciężając zakłócenia w działalności gospodarczej i łańcuchów dostaw. Chociaż udział rozbudowy mocy ze źródeł odnawialnych wzrósł o rekordową wartość w 2021 r., pozytywne globalne i regionalne trajektorie maskują fakt, że kraje, w których nowe moce produkcyjne są opóźnione, to te, które najbardziej potrzebują zwiększonego dostępu. Ponadto rosnące ceny towarów, energii i żeglugi, a także restrykcyjne środki handlowe zwiększyły koszty produkcji i transportu modułów fotowoltaicznych (PV), turbin wiatrowych i biopaliw, zwiększając niepewność co do przyszłych projektów energii odnawialnej. Udziały ze źródeł odnawialnych muszą osiągnąć znacznie ponad 30% TFEC do 2030 r., w porównaniu z 18% w 2019 r., aby osiągnąć zerowe emisje netto energii do 2050 r. Osiągnięcie tego celu wymagałoby wzmocnienia wsparcia politycznego we wszystkich sektorach i wdrożenia skutecznych narzędzi do dalszej mobilizacji kapitału prywatnego, zwłaszcza w krajach najsłabiej rozwiniętych, rozwijających się krajach śródlądowych i małych rozwijających się krajach wyspiarskich.

Efektywności energetycznej

SDG 7.3 ma na celu podwojenie globalnego tempa rocznej poprawy energochłonności pierwotnej – ilości energii zużytej na jednostkę wytworzonego bogactwa – do 2.6% w latach 2010–30 w porównaniu z 1990–2010. Od 2010 do 2019 r. globalna roczna poprawa energochłonności wyniosła średnio około 1.9%, znacznie poniżej celu, a średnia roczna stopa poprawy musi teraz osiągnąć 3.2%, aby nadrobić utracony grunt. Wskaźnik ten musiałby być jeszcze wyższy – konsekwentnie ponad 4% przez resztę tej dekady – jeśli świat ma osiągnąć zerowe emisje netto z sektora energetycznego do 2050 r., jak przewidziano w scenariuszu zerowej emisji netto do 2050 r. IEA. Wczesne szacunki na 2020 r. wskazują na znaczny spadek poprawy intensywności w związku z kryzysem COVID-19, w wyniku większego udziału działań energochłonnych w gospodarce i niższych cen energii. Perspektywy na 2021 r. sugerują powrót do 1.9% tempa poprawy, średniego tempa z poprzedniej dekady, dzięki większemu skupieniu się na polityce efektywności energetycznej, szczególnie w pakietach naprawczych COVID-19. Aby jednak osiągnąć cel SDG 7.3, należy znacznie zwiększyć skalę polityki i inwestycji w zakresie efektywności energetycznej.

Międzynarodowe przepływy finansowe

Międzynarodowe publiczne przepływy finansowe do krajów rozwijających się na rzecz czystej energii spadły drugi rok z rzędu, spadając do 10.9 mld USD w 2019 r., pomimo ogromnych potrzeb w zakresie zrównoważonego rozwoju w większości krajów i rosnącej pilnej konieczności zmian klimatycznych. Kwota ta spadła o prawie 24% w porównaniu z poprzednim rokiem i może zostać pogorszona przez pandemię w 2020 r. Ogólnie rzecz biorąc, poziom finansowania pozostaje poniżej poziomu potrzebnego do osiągnięcia 7 celu zrównoważonego rozwoju, szczególnie w najbardziej narażonych i najsłabiej rozwiniętych krajach.

Spadek zaobserwowano w większości regionów, z jedynym wyjątkiem w Oceanii, gdzie międzynarodowe przepływy publiczne wzrosły o 72%. Większość spadków skoncentrowała się w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, gdzie spadły o 66.2%; Ameryka Łacińska i Karaiby, gdzie spadły o 29.8%; oraz Azja Środkowa i Południowa, gdzie spadły o 24.5%.

Chociaż sektor prywatny finansuje większość inwestycji w energię ze źródeł odnawialnych, finanse publiczne pozostają kluczem do przyciągania kapitału prywatnego, w tym do tworzenia sprzyjającego otoczenia dla inwestycji prywatnych, rozwoju potrzebnej infrastruktury oraz rozwiązywania dostrzeganych i rzeczywistych zagrożeń i barier dla inwestycji w transformacji energetycznej. Międzynarodowe przepływy publiczne do krajów, którym brakuje środków finansowych na wsparcie transformacji energetyki, stanowią dużą część współpracy międzynarodowej, która będzie potrzebna do globalnej transformacji energetycznej, która przybliży świat do osiągnięcia wszystkich celów zrównoważonego rozwoju.

Wskaźniki i dane do śledzenia postępów

Śledzenie globalnych postępów w osiąganiu celów SDG 7 wymaga wysokiej jakości, wiarygodnych i porównywalnych danych do świadomego i skutecznego kształtowania polityki na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym. Jakość danych poprawia się dzięki współpracy krajowej i międzynarodowej oraz solidnym zdolnościom statystycznym. Krajowe systemy danych ulegają poprawie, ponieważ kraje ustanawiają ramy prawne i rozwiązania instytucjonalne dla kompleksowego gromadzenia danych dotyczących bilansów podaży i popytu na energię; wdrożyć badania użytkowników końcowych (np. gospodarstw domowych, przedsiębiorstw itp.); oraz opracować ramy zapewniania jakości. Jednak po wybuchu pandemii i zakłóceniu tempa postępu w kierunku celu 7, potrzebne są dalsze inwestycje w statystyki jakościowe, aby wiedzieć, na czym stoimy i jak wrócić na właściwe tory. Jest to szczególnie ważne dla krajów rozwijających się, w szczególności krajów najsłabiej rozwiniętych (LDC), aby informowały o swoich krajowych politykach i strategiach energetycznych, aby nikt nie został pominięty.

**********

Cytaty

„Wstrząsy wywołane przez COVID-19 odwróciły niedawny postęp w kierunku powszechnego dostępu do energii elektrycznej i czystego gotowania oraz spowolniły istotną poprawę efektywności energetycznej, nawet jeśli odnawialne źródła energii wykazały zachęcającą odporność. Dziś inwazja Rosji na Ukrainę wywołała globalny kryzys energetyczny, powodując ogromne skoki cen, które mają szczególnie poważne skutki w gospodarkach rozwijających się. Wiele z tych gospodarek już znalazło się w poważnych tarapatach finansowych w wyniku kryzysu COVID-19, a przezwyciężenie tych trudności w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju będzie wymagało ogromnych i innowacyjnych rozwiązań finansowych od społeczności międzynarodowej.

Fatih Birol, dyrektor wykonawczy, Międzynarodowa Agencja Energii

„Międzynarodowe finansowanie publiczne energii odnawialnej musi przyspieszyć, zwłaszcza w najbiedniejszych i najbardziej narażonych krajach. Nie udało nam się wesprzeć najbardziej potrzebujących. Ponieważ do osiągnięcia powszechnego dostępu do niedrogiej i zrównoważonej energii zostało zaledwie osiem lat, potrzebujemy radykalnych działań, aby przyspieszyć wzrost międzynarodowych publicznych przepływów finansowych i rozdzielić je w bardziej sprawiedliwy sposób, tak aby 733 miliony osób, które obecnie pozostają w tyle, mogą czerpać korzyści dostępu do czystej energii”.

Francesco La Camera, Dyrektor Generalny, Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej

„Raport 2022 stwierdza, że ​​poczyniono postępy w kierunku osiągnięcia przystępnej, niezawodnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii dla wszystkich, choć nie w tempie umożliwiającym realizację w 2030 roku. Co gorsza, dwa lata pandemii negatywnie wpłynęły na międzynarodowe przepływy inwestycyjne w celu promowania energii odnawialnej w krajach rozwijających się. Są to kraje, które najbardziej potrzebują inwestycji, aby osiągnąć Cel 7, w tym w gromadzenie danych, aby pomóc monitorować i oceniać polityki i strategie dotyczące zrównoważonej energii”.

Stefan Schweinfest, Wydział Statystyczny ONZ

„Wierzymy, że SDG 7 jest i pozostaje możliwym do osiągnięcia celem i wzywamy rządy i społeczność globalną do zwiększenia wysiłków na rzecz zintegrowania powszechnego dostępu do energii z krajowymi planami transformacji energetycznej oraz do skupienia się na najbardziej odległych, wrażliwych i najbiedniejszych populacjach niezaspokojonych jeden zostaje w tyle”.

Riccardo Puliti, wiceprezes ds. infrastruktury, Bank Światowy

„Miliony ludzi ginie z powodu chorób serca, udarów, raka i zapalenia płuc, ponieważ nadal polegają na brudnych paliwach kuchennych i technologiach, które są głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza. Kobiety i dzieci są szczególnie zagrożone – spędzają najwięcej czasu w domu i wokół niego, a tym samym niosą największy ciężar dla swojego zdrowia i dobrego samopoczucia. Przejście na czystą i zrównoważoną energię nie tylko przyczyni się do poprawy zdrowia ludzi, ale także ochroni naszą planetę i złagodzi skutki zmian klimatycznych.

Dr Maria Neira, Dyrektor Departamentu Środowiska, Zmian Klimatu i Zdrowia, Światowa Organizacja Zdrowia

**********

To ósma edycja tego raportu, znanego wcześniej jako Global Tracking Framework (GTF). Tegorocznej edycji przewodniczył Bank Światowy.

Raport można również pobrać pod adresem https://trackingsdg7.esmap.org/

Finansowanie raportu pochodziło z Programu Wspierania Zarządzania Sektorem Energetycznym Banku Światowego (ESMAP).